روانشناسي ورزش -نقد عملكرد ورزشي سطح انگيختگي كنترل و هدايت انرژي

روانشناسي ورزش به شكلهاي مختلف از همن زماني كه روانشناسي پا به عرصه وجود گذاشت، بوجود آمده است. نخستين مطالعه ثبت شده در روانشناسي ورزش در قرن نهم انجام شده است. نورمن تريپليت (1898) آنچه را كه به عنوان نخستين آزمايش در روانشناسي اجتماعي و نخستين آزمايش در روانشناسي ورزش ذكر مي‌شود را انجام داد.تريپليت پديده تسهيل اجتماعي (به طور مفصل در فصل 6 مورد بحث قرار مي‌گيرد) را مورد بررسي قرار داد. او ثابت كرد كه دوچرخه سواران تمايل دارند وقتي با شخص ديگري مسابقه مي دهند نسبت به زماني كه به تنهايي دوچرخه سواري مي‌كنند، سريعتر برانند. اما تريپليت پژوهش مربوط به ورزش را بيشتر دنبال نكرد وتا 1920 كه اصول روانشناسي ورزش به طور رسمي به ثبت رسيد، كاري در اين مورد انجام نگرفت.در 1925 كليمن گريفث آزمايشگاه پژوهشي ورزش را در دانشگاه الينوئزتاسيس كرد. گريفث، كه روانشناسي ورزش را تثبيت كرد و كرسي دانشگاهي براي آن بوجود آورد، دو كتاب درسي مهم را نيز منتشر ساخت و به عنوان مشاور تيمهاي حرفه اي ورزشي به كار خود ادامه داد، به همين دليل اغلب به «پدر روانشناسي ورزش» معروف است. اما روند اوليه روانشناسي ورزش بسيار كند بود و آزمايشگاه پژوهشي ورزش در 1932 به دليل فقدان بودجه تعطيل شد. (جارويس، 1380، ص15)بين 1930 و 1960 (حداقل در جهان غرب) فعاليتهاي اندكي در رشته روانشناسي ورزشي انجام گرفت. در اتحاد جماهير شوروي (سابق) روانشناسي ورزش به طور رسمي مدت كوتاهي بعد از جنگ جهاني دوم مطرح گرديد. البته بدستآوردن اطلاعات صحيح راجع به عملكرد روانشناسي ورزش شوروي در دوره جنگ سرد دشوار است، اما عموماً باور بر اين است كه، در خلال بازيهاي المپيك ملبورن (1960) تيمهاي اروپا شرقي براي تيم هاي ملي خود روانشناسان ورزشي استخدام كردند (كريمرواسكولي 1994). مسلماً مي دانيم كه در اوايل 1970 تيمهاي روسيه و آلمان غربي براي افزايش عملكرد ورزشكارانشان در رويدادهاي بين المللي روانشناسان ورزشي استخدام كردند.روانشناسي ورزشي در آمريكا از 1960 فعاليت مجدداش را شروع كرد و چند سال بعد در انگليس و باقي كشورهاي اروپايي شكل گرفت. اين رشته به سرعت در جهان توسعه يافت و از جديدترين اصولعلمي برخوردار گرديد. جالب است كه تا اخيراً مطالعه روانشناسي ورزش دقيقاً به جاي قرار گرفتن در قملرو روانشناسي در حوزه علوم ورزشي قرار دسته بندي مي شد. اما اين موضوع به مرور تغيير مكان داد، به طوري كه در 1986 انجمن روانشناسي شناخت و در 1993 جامعه روانشناختي انگليس بخش روانشناسي تمرين و ورزش را تاسيس كرد.(جارويس، 1380، ص16)روانشناس ورزش چه كسي است؟اين سوال مي تواند به دو روش مطرح شود: چه كساني مي توانند خودشان را روانشناسان ورزشي معرفي كنند و روانشناسان ورزشي چه كاري انجام مي دهند؟ در مورد پرسش نخست، فعلاً در انگليس ثبت نام اجباري روانشناسان ورزشي وجود ندارد، بنابراين (از لحاظ نظري) هر كسي مي تواند خودش را يك روانشناس ورزش معرفي كند. البته، غير اخلاقي است كه كسي به اندازه كافي آموزش نديده باشد و بخواهد از عنوان روانشناس ورزش استفاده كند. انجمن علوم تمرين و ورزش انگليس (BASES) دفتري براي ثبت نام روانشناسان ورزشي دارد. در كنفرانس ساليانه 1998 بخش روانشناسي انجمن روانشناختي تمرين و ورزش انگليس اصول اعطاي عنوان روانشناس اخبره ورزش (اختصاصاً به افراد واجد شرايط) را تصويب كرد. براي ثبت نام در دفتر BASES به عنوان روانشناس ورزش، يا فرد بايستي ابتدا مدرك روانشناسي و سپس درجه بالاتري در رشته ورزش داشته باشد يا ابتدا مدرك علوم ورزشي و سپس درجه بالاتري در روانشناسي ورزشي بگيرد. براي دستيابي به اجازه نامه از جامعه روانشناختي انگليس، ابتدا بايستي شخص داراي مدارك روانشناسي تاييد شده جامعه روانشناختي انگليس باشد و سپس دوره آموزش كار عملي تحت نظارت بعد از دوره ليسانس مصوب اين جامعه را بگذارند.مباحثي پيرامون اعتبار بخشي روانشناسان ورزش وجود دارد. طرح نام نويسي BASES از روانشناسان ورزش تنها از 1992 پا به عرصه وجود گذاشت و تعداد زيادي از روانشناساني كه قبلاً به عنوان روانشناسان ورزش كار مي كردند يا نام نويسي نكردند و يا واجدالشرايط تشخيص داده نشدند. آنشيل (1992) خاطر نشان ساخت بسياري از روانشناسان كه تمام وقت با ورزشكاران كار مي كردند، يا فرصت لازم براي جمع آوري مدارك را پيدا نكردند، يا اصلاً تمايلي به ادامه روند طولاني مدت شيوه‌هاي مورد نياز براي نام نويسي را نداشتند و بدين ترتيب اين نام نويسي برخي از مجربترين اساتيد در حوزه روانشناسي ورزش انگليس را در بر نمي گيرد.از طرف ديگر، نام نويسي اجباري ملاكي براي رهايي عموم از ترديدها يا شناخت روانشناسان ورزشي غير واجد شرايط را فراهم آورد. موضوع اعتباربخشي روشي براي مجبور ساختن كساني است كه از عنوان روانشناس استفاده مي كنند، تا قانوناً ثبت نام نمايند، به طوري كه هم اكنون اين موضوع در برخي از كشورها به واقعيت پيوسته است و احتمال دارد اين مورد در قرن آينده در انگليس نيز انجام پذيرد.راجع به سوال دوم بايد گفت، كار روانشناسان ورزش كاملاً متنوع است. انجمن روانشناسي ورزش اروپا (1996) سه تكليف مهم مربوط به روانشناسان ورزش را شناسايي كرد.· پژوهش: تحقيق در همه جنبه هاي روانشناسي ورزش؛ هم نظري و هم عملي.· تعليم و تربيت: آموزش دانشجويان، كارمندان و ورزشكاران در حوزه روانشناسي.· كاربرد: اندازه گيري و مداخله در مسائل مربوط به ورزش. اين جنبه مي تواند شامل عمل به عنوان مشاور براي كل تيم يا مشاوره كردن با تك تك اعضاي تيم باشد.به دليل اين كه روانشناسي ورزش رشته اي جديد و گسترده است، اين امكان براي روانشناسان ورزش هست تا دانسته هايشان رادر تمام جنبه ها رشد دهند. امروزه، ملاحظه خواهيد كرد كه رشته هاي تخصصي بسيار زيادي در روانشناسي ورزش شكل گرفته است. براي مثال يك روانشناس ممكن است متخصص حوزه انگيزش باشد (به فصل 8 مراجعه كنيد). آنها ممكن است صرفاً در موضوع انگيزش به پژوهش بپردازند، به مربيان راجع به انگيزش آموزش دهند و ممكن است با افراد ورزشكار در جهت بهبود انگيزشان كار كنند.(جارويس، 1380، ص19)







نقد عملكرد ورزشيسطح انگيختگي كنترل و هدايت انرژيفنون آرميدگيتمرين تجسميتمركزاطمينان
بخش اول:«نقد عملكرد ورزشي»اغلب ورزشكاران بيش از 15 ساعت در هفته را به تمرين اختصاص مي دهند. هزينه‌هايي را هم كه صرف تجهيزات، بيمه، مربيگري، و مسافرت آنان مي شود، به اين زمان تمرين بايد اضافه كنيم. در مجموع تمام اين تلاشها و مخارج براي “اجراي خوب” در مسابقات مهم صرف مي شود.با چنين سرمايه گذاريي، تعجبي ندارد كه هر كس به دنبال پيروزي در رقابت باشد و به همين دليل است كه برنامه هاي روانشناسي ورزشي مورد توجه قرار مي گيرند. يك برنامه استاندارد روانشناسي ورزشي شامل هدف گذاري، تمرين آرميدگي، تجسم و تمرين تمركز است. چنين برنامه اي نيازمند زمان و تلاش است، ولي اين مهارتها در ساير زمينه هاي زندگي مانند مطالعه و كار نيز بكار مي آيند، بنابراين عموماً سرمايه گذاري در آن مقرون به صرفه است.برخي از روشها و مهارتها مانند تمرينات آرميدگي، پيش از اينكه با اطمينان در مسابقات مهم به كار گرفته شوند، به تمرين زيادي نياز دارند، اما برخي ديگر چنين نيستند. يكي از اين فعاليتها كه ورزشكاران مي توانند فوراً از آن سود ببرند و به شيوه‌اي آسان آن را انجام دهند، نقد عملكرد ورزشي است.يك نقد عملكرد موثر: اطمينان از افزايش مي دهد، براي هر نوبت تمرين، هدف را مشخص مي كند؛ به تكميل راهبرد رقابتهاي آتي كمك مي كند؛ و زيان عملكرد ضعيف را به حداقل مي رساند.طرح زير، پيامدهاي احتمالي يك مسابقه را به شكلي ساده نشان مي دهد. اجازه دهيد تا هر موقعيت را به طور جداگانه بررسي كنيم و ببينيم كه گذراندن چند دقيقه از وقت به نقد عملكرد، چه ارزشي خواهد داشت.(وينتر، مارتيز، 1379، ص27) الف) عملكرد خوب، برداين، حالتي است كه ورزشكاران براي آن تلاش مي كنند و زماني كه اتفاق بيفتد، بايد آن را جشن گرفت؛ بويژه اگر در يك مسابقه مهم رخ دهد.احتمالاً شما از اينكه خوب عمل كرده ايد و بازي را برده ايد، احساس رضايت مي‌كنيد. نقد عملكرد مي تواند براي ايجاد اطمينان و تقويت رفتار خوبي كه انجام داده‌ايد، مفيد باشد. بسياري از ورزشكاران نخبه تمايل دارند از اجراي خود يك مرور ذهني به عمل آورند، مسابقه را تجسم كنند و احساس موفقيت را فراخواني نمايند. اما عده اي هم پس از يك اجراي خوب ورزشي جشن مي گيرند و انتقاد از عملكرد خود را فراموش مي كنند؛ كه كار بسيار ساده اي است.به هر حال، نقد عملكرد ورزشي، و نه نقد نتيجه مسابقه، يك سرمايه گذاري مدبرانه است. در يك نقد عملكرد، شما بر اعتماد به نفس خود، و اينكه فشار را چقدر خوب تحمل كرده ايد، و يا تمركز خود را چگونه حفظ نموده ايد، تاكيد مي كنيد. سعي كنيد كه به پذيرفتن اجراي خوبتان بسنده نكنيد؛ بلكه به خود پاداش دهيد، رفتار مثبتي با خود داشته باشيد، و بيش از همه به خاطر داشته باشيد كه عاملي باعث اجراي خوب شما شد.(وينتر، مارتيز، 1379، ص28)ب) عملكرد خوب، باختوزشكار نخبه باخت را دوست ندارد؛ ولي اين واقعيت را مي پذيرد كه با وجود خوب عمل كردن و بهترين بازي خود را عرضه كردن، بازهم احتمال باخت وجود دارد. در نتيجه، پس از باخت خود بسختي تلاش مي كند تا افسرده و آشفته نشود و در عوض، به جنبه هاي مثبت اجراي خود فكر كنند. آنها به طور حتم، راهبردها و برنامه هاي تمريني خود را براي بهتر عمل كردن در نوبت بعد، مرور مي كنند، ولي با سرزنش كردن خود به خاطر چيزي كه در كنترل آنها نبوده است، اعتماد به نفس خود را نابود نمي كنند. بله، اندكي زجرآور است كه خوب اجرا كنيد، ولي برنده نشويد، و خيلي طبيعي است كه به احساسات شما لطمه وارد شود. اما بايد كيفيت عملكرد خود را بازشناسي كنيد. فقط به نتيجه فكر نكنيد. كمي هم به شيوه اي فكر كنيد كه با آن با موقعيت سخت برخورد كرده ايد. به شيوه اي فكر كنيد كه تمركز كرده ايد؛ و به روشي كه با استفاده از آن تا پايان مسابقه مصمم مانده ايد. اين حالتهاي رواني، مفيد و موثرند. آنها را ناديده نينگاريد؛ زيرا در اين صورت، بار ديگر كه به آنها نياز داريد، در اختيار شما نخواهند بود.(وينتر، مارتيز، 1379، ص28)ج) عملكرد ضعيف، برداين حالت اغلب در رقابتهاي محلي كه حريف زياد قوي نيست، رخ مي دهد. معمولاً ورزشكاران ناپخته با قبول ستايشها و تحسينهايي كه به خاطر برنده شدن از آنها مي شود، خودشان را گول مي زنند. از سوي ديگر، ورزشكاران پخته و بالغ كه به پيشرفت مي انديشند، از مردم به خاطر حسن ظنشان تشكر مي كنند؛ و در عين حال با جديت به كار مي پردازند تا عملكرد ضعيف مجدداً تكرار نشود.(وينتر، مارتيز، 1379، ص28)گاهي وارد رقابتي مي شويد كه در آن، حريف خود را به آساني شكست مي‌دهيد. در اين زمان:· عملكرد خود را چگونه به طورعيني نقد مي كنيد؟· آيا تمركز ضعيف خود را به فراموشي مي سپاريد و يا سعي مي كنيد كه از اين موقعيت درس بگيريد و براي دفعه بعد طرح بهتري بريزيد؟د) عملكرد ضعيف، باختاحتمالاً ترجيح مي دهيد چنين نتيجه اي را فراموش كنيد. مسلماً زماني كه نقد خود را به انجام رسانديد، فراموش كردن بهترين كاري است كه مي توانيد انجام دهيد. بهترين روش اين است كه شخص ديگري در انتقاد به شما كمك كند تا از عدم درك صحيح انتقاد به وسيله افسردگي طبيعي، جلوگيري به عمل آيد. اگرنقد به طورعيني و واقعي انجام شود، به راههاي مثبتي براي ارتقاي عملكرد آتي شما منجر خواهد شد.  در ابتدا، احتمالاً شما را دلداري نخواهند داد؛ ولي اغلب ورزشكاران برجسته به شما خواهند گفت كه آنها مهمترين درسهاي خود را از بدترين اجراهاي خود آموخته اند.(وينتر، مارتيز، 1379، ص28)خلاصهدر ورزش، هيچ پديده اي جاي تجربه را نمي گيرد. اما در عين حال، به نظر مي‌رسد كه برخي از ورزشكاران از برخي ديگر سريعتر مي آموزند. علت اين است كه آنها براي آموختن و درس گرفتن از عملكرد خود اهميت بيشتري قائلند.(وينتر، مارتيز، 1379، ص31)