سرعت شايد مهم ترين ثروت در هزاره سوم و عصر جديد موسوم به عصر اطلاعات باشد. . در اين محيط آشفته كه شركتها و سازمانها در آن مشغول فعاليت هستند و ويژگي اساسي اين محيط تغيير  و عدم اطمينان مي باشد، يكي از مهمترين فاكتورهاي بقا و پيشرفت چابكي آنهاست ( فتحيان وشيخ،1390) . براي كاستن زمان پاسخگويي و بهبود انعطاف پذيري بايد شكل كاملاً جديدي از سازمان ها به وجود آيند. امروزه رقابت در ابعاد مختلفي مطرح است، مثل سرعت تحويل محصول يا ارائه خدمات به مشتري، افزايش كيفيت محصول يا ارائه خدمات و كاهش قيمت محصول. تغييرات فناوري و كاري، بقاي سازمان ها را تهديد مي كند. تعداد اندكي ازسازمان هاي اطلاعاتي مي توانند نيروهاي داخلي خود را تغيير داده و نيروهاي خارجي تأثير گذار را كنترل كنند. اگر چه اكثر سازمان ها به اهميت پاسخگويي سريع به شرايط متغيير آگاه بوده اند، اما هرگز نتوانسته اند طوري طراحي شوند كه قادر به انجام آن باشند. مديران هر سازماني بايد آن را در راستاي پاسخگويي به مجموعه اي از نيروهاي داخلي و خارجي، به صورت چابك طراحي كنند ( واعظي و صداقت پور، 1391)

در عصر حاضر، فناوري اطلاعات در سرتا سر جهان در حال ايجاد انقلابي نوين است كه اهميت آن از انقلاب صنعتي كمتر نيست، ظرفيت هاي تازه و چمشگيري در محدوده دانش بشري ايجاد نموده است. امروزه در هر سازماني بحث به كار گيري فناوري اطلاعات و سيستم هاي اطلاعاتي مطرح و از سودمندي يا ضرورت استفاده از رايانه سخن در ميان است. فناوري اطلاعات در سازمان ها بر شاخص هاي تاثير مي گذارد كه همگي از شروط اوليه موفقيت براي سازمان ها به شمار مي روند. يكي از حوزه هايي كه مي تواند تاثيرات فراواني از اين فناوري بپذيرد، چابكي سازمان است. چابكي عبارت است از مجمو عه اي از توانمندي ها و شايستگي ها كه باعث بقا و پيشرفت سازمان در محيط كسب و كار (كه ويژيگي اساسي آن وجود تغييرات دائمي و عدم اطمينان است) مي شود.

2-2- مباني نظري

2-2-1- مفهوم چابكي

امروزه با افزايش رقابت و تغييرات غير قابل پيش بيني در عرصه كسب و كار ، سازمان- ها بمنظور كسب مزاياي رقابتي در دستيابي به اهداف سازما ني و موفقيت در كسب و كار، بايد چابك عمل نمايند. اين قابليت به سازمانها كمك ميكند تا تغييرات غير قابل پيش بيني را بمنظور دستيابي به موقعيت بهتر در بازار رقابتي و بهبود چرخه زما ني در فعاليتهاي مديريتي، كشف كرده و به آن پاسخ دهند ( فتحيان وشيخ،1390).

چابكي به عنوان توانايي سريع يك سازمان در پاسخگويي به تغيير در بازار و تقاضاي مشتريان و كارمندان است. واژه چابك بيانگر سرعت و قدرت پاسخگويي هنگام مواجهه با رويدادهاي داخلي و خارجي سازمان است. سازمان چابك براي درك و پيش بيني تغييرات محيط كسب و كار طراحي شده به ساختاربندي خود ميپردازد. از عوامل اساسي كه باعث ايجاد و ارتقاي چابكي سازمان است مي توان آگاهي،  انعطافپذيري و بهره وري را نام برد . يك سازمان ضرورتاً داراي مجموعه اي از ظرفيتها براي پاسخگويي به تغييرات در محيط است. سازمان چابك بيشتر در مورد تغيير و عدم اطمينان و غيرقابل پيش بيني بودن محيط نگران است و سعي در نشان دادن واكنش صحيح در اين شرايط دارد. از اينرو سازمان چابك نياز به ظرفيتهاي موجود بالقوه و تطابق براي مواجهه با اين تغييرات و عدم اطمينان ها در محيط دارد ( قنبري و همكاران، 1393).

يك سازمان چابك با اتفاقات و تغييرات ناگهاني به سادگي از پا درنميآيد. سازمان چابك سازماني سريع السير، سازگار و قدرتمند است و به تغييرات ناگهاني، فرصتهاي جديد بازار و نيازمنديهاي مشتري پاسخ سريع ميدهد. سازمان چابك براي درك و پيشبيني تغييرات محيط كسب و كار طراحي شده و در اين راستا به ساختارمندي خود ميپردازد (جعفرنژاد و شهائي، 1386 ). چابكي نتيجه ادغام هوشياري به تغييرات به معناي به رسميت شناختن فرصتها و چالشها اعم از داخلي و خارجي با استفاده از توانايي بهره گيري از منابع، در پاسخ به تغييرات بالقوه و بالفعل، به موقع، انعطاف پذير و ارزان ميباشد ( گرانت،2000). سازمانهاي چابك نه تنها بايد پاسخگوي تغييرات موجود باشند، بلكه با يك آرايش بندي مناسب بايد قادر به كسب مزاياي رقابتي نيز باشند . در سالهاي اخير، اكثر سازمانهاي توليدي روي كاهش هزينه متمركز شده‌اند، بسياري سازمانها قادر به حفظ سودآوري خود بوده‌اند، حتي در شرايطي كه قيمت محصولات آنها 40 درصد يا بيشتر افت كرده‌ است. اين سازمانها، فعاليتهاي بدون ارزش افزوده را شناسايي و حذف مي‌كنند، كه اين خود در جهت كاهش اتلاف منابع آنهاست. آنها مفاهيمي مثل توليد ناب، توليد به‌موقع، شش سيگما و ... را در خود اجرا كرده‌اند ولي فقط اين موارد براي چابكي كافي نيستند. برخي از سازمانها اكوسيستم‌هايي را ايجاد مي‌كنند كه فقط در محيطهاي پايدار مؤثرند و با كوچكترين تغيير دچار مشكل مي‌شوند ( توورنگ لاين و همكاران، 2005).

چابكي به طور كلي توانايي يك سازمان براي درك تغيير محيطي و سپس پاسخگويي سريع و كارا به آن تغيير است. اين تغيير محيطي مي تواند تغييرات تكنولوژيك و كاري يا تغيير نياز مشتري باشد. واژه «چابك» توصيف گر سرعت و قدرت پاسخگويي در هنگام مواجهه با رويدادهاي داخلي و خارجي سازمان است.

اين مفاهيم  از چابكي، سازمان را پويا، موقعيت گرا، تغييرپذير، و رشد محور تجسم مي كنند. علت تمايل به پويايي در اين است كه شرايطي كه امروزه از اثر آنها، يك سازمان به چابكي مي رسد، ممكن است فردا مؤثر و اثربخش نباشد. علت موقعيت گرايي نيز آن است كه محيط بازار بر سطح چابكي مورد نياز تأثير مي گذارد. دليل تغييرپذيري نيز اين است كه چابكي در گرو حركت سازمان به سمت سازگاري و تطابق است. چابكي به صورت رشد محور است كه از راه توانايي سازمان براي ادراك و تصديق مجدد چشم انداز، بازسازي استراتژي ها، و نوآوري در فنون مصداق مي يابد؛ و سازمان چابك بر راه هاي جديد هدايت سازمان جهت واكنش سريع و موثر نسبت به تغييرات بازارها توجه دارد، كه البته اين روش ها تا حدود زيادي مبتني بر محصولات و خدمات مورد نياز مشتريان هستند. به بيان ساده تر، شالوده سازمان چابك عبارت است از هم سو كردن فناوري هاي اطلاعاتي، كاركنان، فرايندهاي كاري و امكانات در يك سازمان همگن و انعطاف پذير، تا در اين صورت توانايي واكنش سريع نسبت به شرايط در حال تغيير فراهم گردد  ( توورنگ لاين و همكاران، 2005).

مقاله : بررسي تاثير فناوري اطلاعات بر چابكي شركت‌هاي كوچك

 دانلود با فرمت ورد پايان نامه : بررسي تاثير فناوري اطلاعات و ارتباطات بر چابكي سازمان‌ها‌ 

ادبيات سيستم هاي اطلاعات، فناوري اطلاعات را مبناي چابكي بيان مي كند و چابكي به عنوان يك قابليت پويا مفهوم سازي شده تا با به كارگيري فناوري اطلاعات، سازمان ها مزيت رقابتي به دست آورند ( راسخ[1]،2010). در عرصه هايي كه تغيير قابل پيش بيني بوده و واكنش لازم را مي توان عمدتاً از پيش تعيين كرد، بايد انعطاف پذيري را در فرايندهاي سازمان و سيستم هاي فناوري اطلاعات نهادينه نمود. در ساير موارد، اگر تغيير و تحولات غيرمنتظره اي روي دهد كه به سختي مي توان واكنش نشان داد، بنابراين انعطاف پذيري را نمي توان در فرايندها و سيستم هاي سازمان جاي داد و در واقع به سطح جديدي از انعطاف پذيري نياز است كه به آن چابكي مي گويند. اصطلاح انعطاف پذيري با وجود شباهت هايي كه با چابكي دارد، مي تواند به عنوان پيش نيازي براي چابكي به كار رود ( هايل بِرس بِرگ و ديگران،2005). سرعت و انعطاف پذيري محور اصلي مفهوم چابكي را تشكيل مي دهند. سازمان ها براي اينكه بتوانند به سرعت و با انعطاف پذيري عمل كنند، نيازمند به كارگيري فناوري ها و سيستم‌هاي اطلاعاتي به روز، سرمايه گذاري بر روي كاركنان دانشگر، انسجام در فرايندهاي كسب وكار، هم سو شدن با اشكال مجازي سازمان، همكاري داخلي و خارجي و دست يابي به زنجيره عرضه يكپارچه هستند (‌برو و ديگران، 2001). شريفي و ژانگ ميان چابكي و انعطاف پذيري تمايزي قائل نيستند و آنها را به جاي يكديگر استفاده مي كنند، در حالي كه، برخي ديگر از صاحب نظران ميان اين دو مفهوم تمايز قائل شده و انعطاف پذيري را پيش زمينه اي براي چابكي مي دانند. يكي از تفاوت هاي اين دو مفهوم  انعطاف پذيري و چابكي  در آن است كه انعطاف پذيري مبتني بر توانايي براي تغيير است، در حال كه چابكي مبتني بر واكنش سريع از طريق كاهش زمان واكنش است. تفاوت ديگر اين دو مفهوم در آن است كه چابكي مربوط به توانايي هاي كلي سازمان است ( جعفرنژاد و شهايي، 1386).

[1] Raschk